Deze blogpost werd geschreven door onze opvoedingscoach, Eefke Willekens.
Wat is een beloningssysteem?
Dit is het gewenste gedrag van een peuter of kleuter belonen, door middel van een beloningsschema. Op dit schema kunnen er stickers worden geplakt als het gewenste gedrag wordt vertoond. Als het schema vol is, geef je je kind al dan niet, een beloning.
Mogen we nu wel of juist niet gebruik maken van een beloningsysteem?
Deze vraag wordt regelmatig gesteld. Allereerst wil ik graag meegeven dat je niet altijd alles hoeft te belonen met stickers en dergelijke. Wanneer je kind positief of gewenst gedrag stelt, is een dikke knuffel of een compliment om je waardering te uiten, zeker zo fijn.
Graag zet ik hierbij even alles op een rijtje. Zo kan je als ouders zelf kiezen of je er wel of niet mee aan de slag wil gaan en hoe je dit aanpakt.
Een beloningsysteem dus, wat is dan een goede beloning?
Een beloning kan heel eenvoudig, het plakken van een sticker zijn. Wanneer je er toch liever een beloning aan wilt koppelen, zorg dan bij voorkeur voor iets niet–materieel. Wat extra aandacht of qualitytime met je kind kan zeker wel. Bijvoorbeeld samen iets lekkers bakken, naar de speeltuin gaan, een spelletje spelen samen, een extra verhaaltje lezen, snoezelen met mama/papa etc.
Elk kind vindt het fijn om wat extra aandacht te krijgen. Bij een beloningsysteem geef je positieve aandacht aan het gewenste gedrag. Een beloningssysteem kan er ook voor zorgen dat je kind een extra stimulans krijgt om met het ‘aan te leren of gewenste gedrag’ aan de slag te gaan. Je kan het zien als een hulpmiddel om iets tijdelijk te stimuleren en in de verf te zetten. Hiervoor heeft een kind in eerste instantie vaak wat ‘externe motivatie’ nodig.
Waarna het wel de bedoeling is, dat een kind dit gedrag verderzet, vanuit ‘zijn interne motivatie’. Dit wilt zeggen dat het kind zelf ervaart dat het veranderde gedrag/aangeleerde vaardigheid, fijn is en hij zelf gemotiveerd is om ook zonder een beloningsysteem dit aan te houden.
Bijvoorbeeld:
Je laat je kind een sticker plakken tijdens de potjestraining, waarbij je ook verbaal een duidelijke ‘beloning’ geeft. “Super goed gedaan, wauw!”.
Uiteindelijk bouw je dit af en de stickers verdwijnen, een verbaal compliment mag behouden blijven. Je kindje heeft geleerd om zijn behoefte op het potje te doen en zal dit ook blijven doen. Ook wanneer de externe motivatie (stickers, verbaal compliment) wegvallen. Uiteraard mag je je kind altijd nog een complimentje blijven geven!
Alert blijven
We dienen dus vooral alert te zijn bij een beloningsysteem, dat het ook gaat om iets wat we echt kunnen verwachten en wat haalbaar is, dit ook in functie van hun ontwikkelingsleeftijd.
Er dient ook een duidelijk doel te zijn.
Wanneer je een beloningsysteem koppelt aan ‘mijn kind dient flink’ te zijn of ‘geen ruzie maken met broer/zus’, voor een sticker en beloning, kom je terecht in het stuk, waar een kind slechts tijdelijk zal proberen om ‘het goed te doen’. Het doel is niet alleen vaag, maar hij zal dit ook enkel en alleen doen om een beloning te krijgen en dus niet vanuit zijn intrinsieke motivatie. Dit zal ook niet werken, omdat zijn extrinsieke motivatie voor de beloning zal afnemen. Dit soort doelen voor een beloningsysteem is dan ook af te raden.
Je kind kan op deze manier het idee krijgen dat hij een beloning moet krijgen voor het stellen van goed gedrag. Hierdoor zou het ook kunnen dat je kind zijn ware gevoelens niet durft te tonen, uit angst een sticker te missen. Dit is uiteraard niet de bedoeling!
Hou het positief
Verder mag er zeker niet gedreigd worden met het wegnemen van een sticker/beloning. Het moet positief blijven. Ook wanneer je kind geen sticker heeft kunnen verdienen, kan je hier beter niet te veel op focussen of aandacht aan geven. Je doet dit wel, wanneer iets goed is gegaan en je kind wel een sticker mag plakken.
Zorg dat het duidelijk is voor iedereen.
Wanneer je merkt dat het niet werkt, stop er dan ook tijdig mee. Een tweetal weken is lang genoeg voor een jong kind, daarna verliest het zijn kracht.
Gebruik een beloningssysteem zeker niet te vaak.
Je kan je waardering of trots ook laten blijken door positieve aandacht. Geef je kind eens twee dikke duimen, als hij een nachtje heeft doorgeslapen of uit zichzelf naar zijn potje is gelopen.
Kijk ook zeker verder dan het gedrag van een kind!
Ga in verbinding en probeer te achterhalen waarom een kind bepaald gedrag stelt, vooraleer je gebruik gaat maken van een beloningsysteem
Een beloningsysteem kan dus werken, als dit correct wordt toegepast én met de nodige alertheid voor de behoeften van je kind. Zo blijven jullie in verbinding.
Succes!
Eefke
Zit je toch helemaal in de knoop met de opvoeding van je kindje? Zie hieronder ons aanbod. Onze opvoedingscoach Eefke helpt je heel graag verder!
