Dit blogartikel werd geschreven door Vicky, kinderdiëtiste bij Snuggles & Dreams.
Het introduceren van vaste voeding is volgens mij, zowel als mama én als kinderdiëtiste, één van de spannendste mijlpalen in het eerste levensjaar van je baby. Ook voor je baby is dit mega spannend! Er opent zich een wereld van geuren, smaken, consistenties, geluiden en temperaturen waarvan je oogappel het bestaan niet eens afwist!
Vraag jij je af wanneer je best start, hoe je weet dat je baby er klaar voor is, hoe je precies te werk moet gaan en of je best voor papjes of zachte vaste stukjes kiest? Met deze blog hoop ik je op weg te helpen met de overgang van vloeibare naar vaste voeding zodat dit voor jou én je lieveling een positieve ervaring wordt vanaf de eerste hap!
Wanneer begin je met vaste voeding?
Het is belangrijk om te wachten tot je baby klaar is voor vaste voeding. Het feit dat je baby naar je kijkt terwijl je eet, er interesse in toont en ernaar grijpt, is op zich geen voldoende teken dat hij er ook klaar voor is. De meeste baby’s tussen 4 en 6 maanden grijpen immers naar zowat alles wat jij hebt. Ze zijn in zowat alles geïnteresseerd wat jij hebt, of het nu om voedsel gaat of niet.
Wat zijn dan wel belangrijke signalen? Je baby:
- heeft een goede hoofd- en nekcontrole
- kan zelfstandig of met een minimale ondersteuning rechtop zitten
- kauwt op niet-voedingsartikelen (speelgoed, vingertjes, …)
- opent zijn mond als er iets nadert, kan zijn lippen sluiten over de lepel en voedsel van de lepel schrapen
- kan voedsel in de mond houden zonder er alles weer uit te duwen met de tong
De meeste baby’s bereiken deze mijlpalen rond de leeftijd van zes maanden.
De meeste nationale en internationale richtlijnen (APP, WHO, UNICEF….) raden aan om – in tegenstelling tot vroeger en zich baserende op grootschalig en veelvuldig onderzoek – exclusief borstvoeding en/of aangepaste flesvoeding te geven tot de leeftijd van 6 maanden en in elk geval niet te starten met vaste voeding vóór de leeftijd van 4 maanden. Tussen de leeftijd van 4 tot 6 maanden vaste voeding opstarten kan dus, maar is zeker geen must.
Waarmee start je?
Ik vind het belangrijk om je eerst het inzicht mee te geven dat vaste voeding tot en met de leeftijd van 1 jaar “aanvullend” is. Borst- en/of flesvoeding blijft dus dé basis en belangrijkste bron van energie en voedingsstoffen voor je kindje.
Wanneer jij vertrekt van deze mindset van “aanvullende hapjes” lukt het je vast beter om je geen zorgen te maken om de hoeveelheid hapjes die binnengaan. De kans is namelijk klein dat je baby van 1 of enkele oefenhapjes meteen evolueert naar een portie van ongeveer 150g – 200g in deze voedingsfase. Het kàn, maar overkomt weinigen.
Het is raadzaam om voedingsmiddelen 1 per 1 te introduceren en minstens drie tot vijf dagen te wachten voordat je een ander voedingsmiddel introduceert. Zo kan je baby wennen aan al die nieuwe prikkels (smaak, kleur, consistentie, geur….). Begin dus bijvoorbeeld met gepureerde avocado of zoete aardappelen. Ook kunnen eventuele allergieën of gevoeligheden op deze manier worden opgespoord.
[Voor de introductie van allergenen, wacht je beter niet tot de leeftijd van 1 jaar, maar start je best vóór 6 maanden en bied je ze met regelmaat aan. Dit zou voedselallergenen op latere leeftijd voorkomen. Heb je een kindje met een verhoogd risico op allergieën en wil je graag aan de slag met de introductie van allergenen? Bespreek dit dan met een specialist (je huisarts, pediater, kinderdiëtist of allergie-diëtist) met kennis van zake.]
Indien je vóór de leeftijd van 6 maanden opstart, kan je kiezen voor fruitpap of groentepap. Wanneer je opstart rond de leeftijd van 6 maanden, start je best met groentepap omwille van de ijzervoorraad, die op dat moment opgebruikt is bij je kindje. Groenten leveren nu eenmaal in het algemeen meer ijzer aan dan fruit.
Maak groenten steeds klaar met (plantaardige) vetstof. Hierdoor creëer je een “nutriëntdense” maaltijd voor je kindje: dit wil zeggen in een relatief klein volume breng je veel calorieën aan. Dit is een goed idee aangezien je baby exponentieel groeit tijdens het eerste levensjaar en zijn lichaam dus om veel energie vraagt, maar tegelijkertijd is het maagvolume erg klein. Op 6 maanden bedraagt het maagvolume 100 ml, op 12 maanden 150 ml. Goede plantaardige vetten zijn dus onontbeerlijk!
Het is verder geen enkel probleem – integendeel het is zelfs raadzaam – om bij de opstart (en tot zolang nodig blijkt) borst- of flesvoeding in combinatie met enkele oefenhapjes aan te bieden. Je kiest wat je eerst geeft, maar is je baby erg hongerig, raad ik aan om eerst de melkvoeding te geven. Zo vermijd je dat hij overstuur geraakt.
Het aanbieden van oefenhapjes kan je dagelijks op één voedingsmoment doen, maar je kan ook je baby tijdens meerdere voedingsmomenten blootstellen aan hapjes vaste voeding. Want hoe meer blootstelling, hoe meer gewenning en hoe sneller alles vertrouwd wordt voor je kindje. Wanneer je merkt dat je kindje vertrouwd is met de vaste voeding en verzadigd lijkt na een maaltijd, kan je de flesvoeding- of borstvoeding voor deze maaltijd weglaten.
Papjes of stukjes?
Minder gangbaar, maar meer en meer in opmars, is het starten met zachte stukjes voeding van geschikte grootte in plaats van met papjes. We noemen dit de Rapley-methode, Kleintjes methode of Baby-Led Weaning (BLW) methode.
Je kindje leert meteen zelfstandig grijpen naar de stukjes voeding die jij aanbiedt en voedt zichzelf met andere woorden. Deze aanpak stimuleert het zelfstandig eten, bevordert de ontwikkeling van de fijne motoriek en de hand-oog coördinatie en zou preventief kunnen werken t.a.v. moeilijk eetgedrag op latere leeftijd.
Voedingsmiddelen met verstikkingsgevaar moet je vermijden of in de juiste vorm aanbieden. Zo bied je bv. geen hele noten aan, maar smeer je notenpasta op een korstje brood of roer je een koffielepel notenpasta onder een granenpapje, of snij je tomaatjes of druiven in 2 of 4 en overlangs.
BLW kan perfect gecombineerd worden met papjes en dus met lepelvoeden. Dit blijkt niet verwarrend te zijn voor je kindje. Dus wil jij thuis met BLW starten, maar geeft oma liever papjes? Geen enkel probleem!
Opgelet: deze methode mag je niet opstarten vóór de leeftijd van 6 maanden, aangezien het maag-darmstelsel, de lever en nieren daarvoor nog niet voldoende ontwikkeld zijn.
Verboden voedingsmiddelen
- Ultra-bewerkte voeding (ongezond, risico ontwikkelen chronische ziekten op lange termijn)
- Bewerkt rood vlees (ongezond, risico ontwikkelen chronische ziekten op lange termijn)
- Bewerkte vleesvervangers (teveel zout, afgeraden onder de 4 jaar)
- Honing (risico op botulisme)
- Gesuikerde dranken (risico tandcariës, peuterdiarree, risico ontwikkelen overgewicht en chronische ziekten op lange termijn)
- Hele noten (verstikkingsgevaar)
- Harde rauwe groenten, fruit (verstikkingsgevaar)
Vertrouw in de zelfregulering en blijf aanbieden
Je kindje beschikt vanaf dag 1 over een zelfregulering die perfect aangeeft wanneer hij honger heeft en wanneer hij verzadigd is. Vertrouw dus, net zoals bij de borst- of flesvoedingsfase, ook nu op deze aangeboren vaardigheid! Jij biedt de vaste voeding aan. Je kindje kiest of en hoeveel het ervan eet!
Of je kiest voor papjes en/of stukjes: in beide gevallen is herhaaldelijk blootstellen en blijven aanbieden de boodschap. Het vraagt minstens 10 tot 15 pogingen om een voedingsmiddel te leren kennen en dan nog eens zoveel pogingen om het te leren waarderen. Je bent dus al gauw aan 30 pogingen. Geef die broccoli dus niet (te snel) op.
Conclusie
Beginnen met vaste voeding is een spannende reis in de ontwikkeling van je baby en jijzelf als ouder! Het is het begin van een culinaire ontdekkingsreis waarbij veel geduld, herhaling en positieve aanmoediging nodig zal zijn.
Start wanneer je baby er klaar voor is en aan jou de keuze om te starten met zachte stukjes of met papjes, of een combinatie van beide met een focus op energie-, vet- en ijzerrijke voedingsmiddelen.
Onthoud dat de borstvoeding en/of aangepaste melkvoeding tot 1 jaar de basisvoeding vormen en de vaste voeding aanvullend is. Op die manier hoop ik dat je zonder stress en met veel positiviteit en vertrouwen het leertempo van je baby volgt.
Liefs,
Vicky – kinderdiëtiste Snuggles & Dreams
Wil je graag vaste voeding opstarten, maar zit je nog met twijfels, bepaalde angsten of vragen? Boek dan een losse consultatie voeding bij me Vicky. Ze helpt je heel graag verder, zodat jij vol vertrouwen deze mijlpaal kan aanvatten!
Vicky is diëtiste, auteur van “Ik lust dat niet” en bedenker van het spel “de Proeftoren”. Ze werkt als zelfstandige diëtiste en voor Snuggles & Dreams houdt ze online consultaties rond moeilijk eetgedrag bij kinderen van 0 t.e.m. 12 jaar. Je kan Vicky volgen op INSTA @positiefvoeden.
Dit bericht heeft 2 reacties
Super interessante post! Is er ook een voorbeeldschema met gemiddelde hoeveelheden vaste voeding per leeftijd/maand? Ik vind het lastig om de melkvoeding af te bouwen, omdat ik twijfel hoeveel vaste voeding voldoende is.
Hi Nienke, in de cursus Opstart vaste voeding & preventie moeilijk eetgedrag vind je een voorbeeldschema rondom vaste voeding . In onze voorbeeldroutinegids staan ook tijdstippen voor voedingen.
Veel succes! Lieve groet, Tessa #teamsnuggles