Wat is een pavor nocturnus of nachtangst bij je peuter?

kindje met pavor nocturnus of nachtangst

Vele papa´s en mama´s van jonge kindjes hebben het al eens meegemaakt: je kindje begint, tijdens de eerste uren van zijn slaap, plots hysterisch te roepen. Hij is niet aanspreekbaar, reageert niet op je troostende woorden en je merkt aan zijn paniekerig gedrag dat hij niet gewoon wakker is geworden van iets. Wellicht ben je dan getuige van een zogeheten night terror, pavor nocturnus of nachtangst, wat weliswaar heel beangstigend, maar ook perfect normaal is tussen de leeftijd van 3 tot 12 jaar. Je kindje heeft hier ook – al lijkt het niet altijd zo – totaal geen last van: ze herinneren zich de volgende dag niets meer.

Waarschijnlijk heeft het ontstaan van night terrors te maken met een hersenhelft die later ‘in slaap valt’ dan de andere: het hersendeel dat onder andere verantwoordelijk is voor taal, spraak en bewegingen, is nog volop actief, terwijl het andere deel al slaapt. Je kindje is niet echt wakker, maar kan toch als een gek beginnen roepen, slaan en bewegen. Wanneer al deze signalen voorkomen, maar je kind niet in paniek lijkt, spreken we niet over een nachtangst maar over een ‘confusional arousal’. Deze kunnen al op vroegere leeftijd voorkomen, soms zelfs al vanaf 6 maanden. Hieronder probeer ik te omschrijven wat night terrors precies zijn, hoe je ze kan herkennen, wat je precies moet doen wanneer het gebeurt en wat de grootste verschillen zijn met nachtmerries.

Hoe herken je een pavor nocturnus?

Elk kind is anders en elk kind zal dus ook anders reageren bij het krijgen van een nachtangst. Vaak is er een vorm van hysterie of paniek mee gemoeid: kinderen roepen, huilen, brullen, gillen. Ze lijken heel bang en beginnen soms te stampen of te slaan. In vele gevallen zijn de ogen open, waardoor je als ouder ten onrechte denkt dat ze wakker zijn. En hoe meer je ze wil troosten, hoe ontroostbaarder ze worden.

Wanneer, waarom en hoe vaak treden nachtangsten op?

Ook dit is bij elk kind anders. Soms kan het heel af en toe eens voorvallen, maar sommige kinderen krijgen het meermaals per week of zelfs per nacht. Er zijn verschillende zaken die night terrors lijken te stimuleren: oververmoeidheid, spanning (de overgang naar iets nieuws in het leven), schermtijd of druk spel vlak voor bedtijd of ziekte (koorts) zijn de belangrijkste mogelijke opwekkers van night terrors.

Wat kan je doen?

Eigenlijk is er weinig of niets dat je kan doen op het moment van de night terror. Dat is ook niet erg, zoals ik hierboven al schreef zijn nachtangsten volledig onschuldig en het kindje zelf beseft het niet. Hoe meer je de kindjes met rust laat, hoe sneller het zal voorbijgaan. Meestal duurt het slechts enkele minuten, na maximum een half uur is het sowieso over. Probeer ongemerkt wel wat in de buurt te blijven om de veiligheid te garanderen wanneer je kindje bijvoorbeeld uit bed zou komen, maar blijf steeds op de achtergrond, hoe minder extra prikkels je kindje krijgt, hoe sneller het zal overgaan.

De dag nadien heeft het ook geen zin om je kind te vragen wat er was, of te vertellen wat er is gebeurd. Voor hem/haar kan dit heel eng zijn, aangezien hij/zij hier helemaal geen besef meer van heeft, en het kan ervoor zorgen dat je kindje bang wordt om te gaan slapen.

Hoe kan je nachtangsten vermijden?

Eerst en vooral moet je proberen te ontdekken of je kind vermoeidheidssignalen afgeeft. Oververmoeidheid kan een grote oorzaak zijn voor night terrors. Bedtijd een half uurtje vervroegen kan al een oplossing vormen. Zorg er ook voor dat je geen schermtijd meer toelaat, maar ook geen actieve spelletjes meer speelt vanaf een uurtje voor bedtijd. Rustige activiteiten die het kind kalmeren, zoals een badje, samen een verhaaltje lezen, een bedtijdritueel… zorgen ervoor dat de hersenen minder geprikkeld worden en sneller tot rust zullen komen in bed.

Wanneer nachtangsten heel frequent voorkomen en je merkt dat dit regelmatig op hetzelfde tijdstip gebeurt, is het een optie om je kindje kort voor dit tijdstip te wekken, zodat een nieuwe slaapcyclus zonder nachtangst kan worden opgestart.

Wat is dan het verschil met een nachtmerrie?

Het grootste verschil is dat nachtmerries voorkomen in de REM-slaap, en die ligt grotendeels in het 2de deel van de nacht. Een night terror is bij het begin van de slaapcyclus, terwijl het kindje in een diepe slaap is, vaak in het 1ste deel van de nacht.

Bij een nachtangst is je kindje ontroostbaar. Dat is logisch, want het is niet wakker en troostende woorden zullen dus ook niet gehoord of begrepen worden op dat moment. Bij een nachtmerrie heb je wel degelijk de mogelijkheid om je kindje te kalmeren met woordjes of knuffels. Ook nadien zal een kind kunnen vertellen dat hij een nachtmerrie heeft gehad, waar hij bij een nachtangst helemaal geen herinneringen zal hebben aan wat er is gebeurd.

Conclusie

Hoewel een night terror heel beangstigend klinkt, en ook zo kan overkomen wanneer het plots voorvalt, is er geen enkele reden tot paniek. Voor jonge kindjes is het perfect normaal en ze beseffen zelfs helemaal niet wat er is gebeurd. Een vermindering van prikkels, zeker vlak voor bedtijd, kan trouwens al veel van de nachtangsten vermijden, net als de nachtangstige zorgen van mama en papa. Slaapwel!

Zit je toch helemaal in de knoop met de slaapgewoontes van je kindje? Dan kan de slaapgids of online cursus voor kleuters of een losse consultatie al fijn zijn. Krijg je liever 1:1 begeleiding, is een coachingstraject met een persoonlijk plan the way to go.

Succes!
#teamsnuggles

Bron: Ferber, R. (2006). Solve your child’s sleep problems.

Dit bericht heeft 29 reacties

  1. Elsy

    Zo herkenbaar! Daarnet een 2e x op 1 nacht voorgekomen. Het gebeurt wel vaker. Zo 2 à 3x per maand, telkens 2x per nacht dan. Ik had er al van gelezen maar nu stonden zowel mijn man als ik erbij omdat het nu wel enorm heftig huilen was. We babbelen zachtjes tegen hem, dat alles oké is. Hij legt hem uiteindelijk zelf terug neer en snurkt direct verder. Mijn man en ik keken naar mekaar en mijn euro viel. Ik had al over night terrors gelezen tijdens het scrollen maar nu ik alles eens doorlees klopt het verhaal volledig. Het feit dat hijzelf er zich niks van zal herinneren is de troost voor ons.

  2. Priscilla

    Hoi Nathalie,
    Onze zoon is vanaf baby af geen goede slaper geweest. Elke keer keken wij uit naar een bepaalde leeftijd in de hoop dat er een nieuwe fase zou ingaan. Vanaf zijn 2e jaar zijn de nachtangsten begonnen, het was bijna dagelijks waarvan hij op 1 nacht 14 keer wakker werd met nachtangst. De volgende ochtend werd hij vrolijk wakker en zei dat hij heerlijk geslapen had. 🙈 dit was voor ons ergens een geruststelling om in de wetenschap te zijn dat hij er geen last van heeft. We zijn bij het c.b. en de huisarts geweest die ons toen informeerde over Pavor Nocturnus. Pas toen hij 3,5 jaar was, heeft hij voor het eerst een nacht de klok rond geslapen zonder 1 keer wakker te worden. Tot nu toe heb ik vaak gelezen dat dit doorgaans tot 6 jaar voorkomt. Nu lees ik op deze website tot 12 jaar. Aangezien onze jongeman nu 5,5 jaar is, moest ik even slikken 😬. Wat maakt dat dit uit het niets ” over” moet gaan? Wij merken dat onze zoon ook vaker last heeft wanneer hij bijvoorbeeld verkouden of ziek is. Wat wordt er dan getriggerd? Het went niet, zou ik ook niet willen maar het blijft hartverscheurend om het aan te zien.

    1. Nathalie

      Hi Priscilla, ja bij ziekte zijn we vaak vermoeider en vermoeidheid triggert de nachtangsten. Het kan idd even aanslepen die nachtangsten, bij de ene gaat het sneller over dan de andere. Normaal zouden ze wel al moeten verminderen. Courage! 🙂

  3. Cleo Vanderstappen

    Hey, ik heb hier een dochtertje die het rond de leeftijd van 3jaar even geeft gehad. Nu is ze 5jaar en sinds een paar maanden is het terug. De laatste maand durf ik zelfs zeggen dat het bijna elke nacht is, waarbij het wel kan oplopen tot 5x per nacht. Ik hoop dat dit snel overgaat want mijn man en ik zijn er doodmoe van. Het is wel verzachtend wetende dat er nog lotgenoten zijn want het is toch allemaal eng dat je denkt dat er iets cognitief zou zijn met je kind.

  4. Elien

    Hey, na het luisteren van de podcast ook nog eens het artikel gelezen. We hadden 4,5 jaar lang een zeer goed slapende dochter. Ze is nu 5 en ze komt nu een maand of 2 regelmatig wakker. 22u/23u30. Kan ook soms kort na elkaar zijn of nog eens terug komen na middernacht. ‘S Morgens weet ze er niks meer van. Ze komt al huilend wakker, soms al zwetend en we geven een knuffel en stoppen ze terug in bed. Ze is enorm pienter, dus we balanceerden enorm op is het een spelletje of niet. Er is ondertussen wel al wat duidelijk geworden dankzij deze verhelderende uitleg. Kan zoiets nu pas opkomen? Met periodes is dit dagelijks en minimum 2keer per nacht. We duimen dat ze hier snel zal uitgroeien!

    1. Nathalie

      Hi Elien, ja dat kan! Zij zal hierdoor ook wel vermoeider zijn dan gewoonlijk, wat het verder in de hand kan werken. Ik zou adviseren om te proberen enkele dagen haar bedtijd wat te vervroegen zodat ze hopelijk wat kan bijslapen 🙂 Succes!

  5. Tina

    Oooh zo herkenbaar! Mijn zoontje (bijna 4) heeft hier veel last van. Soms dagen niets en soms ineens weer elke dag. Het hangt precies soms wel samen met drukke dagen. We waken over genoeg slaap, zorgen voor rustig slaapritueel, lavendeldruppeltjes op zijn kussen 😅.
    Als hij het heeft begint hij heel hard te wenen, ontroostbaar. We gaan naar hem en praten heel zachtjed tegen hem, zijn ogen blijven steeds toe.
    Soms is het snel over, soms wel een dik kwartier of meerdere keren kort na elkaar. Soms enkel eerste deel nacht, soms ook verschillende keren gedurende de nacht… het is wat 🙁

    1. Nathalie

      Hi Tina, ja klopt, kan soms heel intens zijn. Je hebt het echt niet altijd in de hand helaas, er zijn periodes waarin het beter zal gaan en periodes waarin het vaker zal voorkomen. Ze groeien hier wel uit! Liefs, Nathalie

    2. Zoe

      Zo herkenbaar! Mijn zoontje (3jaar) doet exact hetzelfde. Breekt mijn hart als ik hem zo zie. Een opluchting om dit te lezen wel :)!
      Ik had wel nog een bijkomende vraag. Mag je troosten? Zeggen dat je er bent? Dat hij niet bang hoeft te zijn? Of zwijg je best en pak je hem gewoon vast?

  6. Daphné Nachtergaele

    Beste Nathalie,

    Onze dochter is bijna 15 maanden. Ze is een goeie slaper (12u s nachts) en een ochtend en middagut van 1u resp 2u. ‘S Nachts horen we ze meerdere keren kort even zachtjes huilen. Meestal valt ze zelf terug in slaap. Soms wordt ze huilend wakker zoals deze morgen. Zijn dit arrousels?

    1. Nathalie

      Hallo Daphné, moeilijk te zeggen zo, dat kan wel. Kan ook gewoon in haar slaap zijn, kinderen kunnen erg luidruchtig slapen 🙂 Zou mij er zeker geen zorgen over maken, ze doet het verder erg goed lijkt het!

  7. Natasja

    Wat fijn dat ik dit lees zeg!
    Mijn zoontje van 1,5 is al een aantal keren hysterisch wakker geworden. Denk dat dit inmiddels bijna een jaar geleden is. Ik schreef het af aan de tandjes die doorkwamen. Gelukkig heeft hij het in die mate maar 2 of 3 keer gehad. Soms nog wel een beetje huilen, maar niet ontroostbaar.
    Hij is sinds hij zelf kan gaan zitten savonds ook steeds na een cyclus “wakker”, gaat dan zitten en in zn ogen wrijven en een beetje miepen. Als ik hem zijn speen geef en neerleg gaat hij gelijk weer slapen. Is dit confusional arousal?

    1. Nathalie

      Hi Natasja, ja dat zou best kunnen. Ze zijn dan niet echt wakker 🙂

  8. Dimitri geers

    Onze zoon Vic heeft ook veel night terrors duurt soms 3 uur lang ik werk met de nacht en vrouw wilt hem altijd troosten maar weten geen raad meer nu ook hij heeft geslapen vlak na school is nu juist wakker geworden en heeft weer zo aanval weet geen raad meer tips mss😭 is elke nacht

    1. Nathalie

      Hallo Dimitri, een night terror die 3u duurt lijkt me onwaarschijnlijk. Misschien is hij vooral overstuur, lukt het slapen niet goed, heeft hij bepaalde verwachtingen? Ik verwijs je graag door naar een videoconsultatie zodat we eens met jullie kunnen meedenken. Groetjes, Nathalie

  9. Judith

    Hallo, een heel verhelderend stuk om te lezen. Onze zoon van 8 jaar heeft hier af en toe last van. Nu we weten hoe we ermee om moeten gaan is het beter te behappen, maar het blijft naar om hem zo angstig te zien.
    Ik heb een vraag. De laatste tijd heeft hij last van het volgende: wanneer hij nog niet ingeslapen is, maar al wel rustig in zijn bedje ligt, komt het af en toe voor dat hij geluiden die heel zacht zijn, heel hard hoort. Zo vertelt hij dit aan ons. Ook hoort hij zijn stem alsof hij heel snel praat en kan hij naar de hoek van zijn slaapkamer wijzen, en vertelt dat hij deze heel ver weg ziet. Hij kan het heel goed uitleggen maar wordt er ook bang van. Ik heb hem nu verteld dat het komt omdat een deel van zijn hersens al een beetje slaperig zijn. En dat zijn lichaam moe is en heel graag wil slapen ( ik weet dat hij zich moeilijk kan toegeven aan de slaap). Geen idee of dit klopt, maar vond het wel fijn om hem gerust te kunnen stellen. Ben benieuwd of jullie weten of dit vaker voorkomt en of hier meer over bekend is?

    1. Nathalie

      Hallo Judith, misschien is hij wel hooggevoelig? Misschien zou hij het wel fijn vinden om met het geluid van witte ruis (of regen) te slapen? Dit filtert die geluiden en zouden hem mogelijks rustig kunnen maken. Zou het zeker eens proberen! Groetjes, Nathalie

  10. Petra

    Wat een verademing om dit te lezen. Onze dochter sliep tot 9 a 10 maanden prima met hooguit een keer troosten ‘s nachts. Nadien is het drama. Als ik lees over de confusional arousals lijkt het net alsof ik lees wat hier gebeurd. Ongeveer 40 tot 60 minuten krijsen/draaien en niet getroost willen worden. En daarna in slaap vallen.. is het raadzaam om een consult te boeken of wachten tot dat dit over gaat? In de middag slaapt ze prima anderhalf tot ruim 2 uur zonder problemen.. vind dit zo naar en lastig.

    1. Nathalie

      Hallo Petra, aan confusional arousals kunnen we niets doen, tenzij haar routine bijvoorbeeld niet helemaal goed zou zitten, dan kan het zijn dat ze sneller wakker schiet ‘s nachts van de vermoeidheid bijvoorbeeld. Hiervoor kan een mailconsult fijn zijn. Groetjes, Nathalie

  11. Cora

    Mijn kleindochter van 4 jaar en 3 mnd heeft het sinds 2.5 week , maar elke avond en vrij heftig.

  12. Margot

    Bij ons komt dit al voor sinds ze 5,5 maanden oud is. Gemiddeld 1x per week en telkens binnen de eerste twee uren sinds het begin van haar nachtrust. Ze begint uit het niets heftig te huilen (wij hebben een camera waarop we duidelijk zien dat er verder niets speciaals aan de hand is) en ze lijkt ontroostbaar. Het enige wat een beetje helpt is haar rechtop tegen mijn borst/schouder ronddragen. Eens het huilen stopt, leg ik haar neer en geef ik haar doudou en tutje waarna ze meteen begint te slapen alsof er niets is gebeurd. Wat ik echter vreemd vind, is dat heel wat websites vermelden dat dit pas voorkomt vanaf 18 maanden. Toch lijkt wat in bovenstaand artikel wordt omschreven heel hard op onze dochters ‘symptomen’. Hebben jullie al eerder contact gehad met ouders waarbij het kind hier op heel jonge leeftijd (vanaf 6 maanden) last van had? Is het normaal wat mijn dochter doormaakt? Of moet ik dit toch melden aan de dokter?

    1. Nathalie

      Hi, neen zou me geen zorgen maken als dit niet dagelijks voorkomt. Zal mogelijks een prikkelgevoelig meisje zijn, misschien heeft ze dit sneller na een atypisch of druk dagje.

  13. Chloë

    Deze is dit bij onze kleine meid van 10 maanden 2x keer voorgevallen. Vermoedelijk getriggerd omdat ze ziek is met koorts. Telkens tussen 22u30 en 23u. Ontroostbaar, huilen, krijsen, oogjes dicht en die niet open willen en haar hoofdje geregeld draaien en proberen recht te komen. Enorm eng omdat je niets kan doen. Uiteindelijk heb ik haar telkens bij mij genomen. Het helpt niet, maar ik heb zelf wel het gevoel dat ik iets doe.
    Als iemand hier ooit DE gouden tip voor vindt, dan hoor ik het graag.

  14. Inge

    Mijn jongste zoon is nu 2,5 jaar hij wordt elke nacht wakker schreeuwt, brult, stampt en slaat zijn eigen als hij ‘s nachts wakker word. Hierna wil hij ook niet meer in zijn eigen bed slapen.
    Hij ligt elke nacht tussen mij en mijne man in anders doen wij geen oog dicht.
    Als mijn zoontje bij ons slaapt is hij nog onrustig, hij valt inslaap met zijn hoofd op het kussen en wordt wakker bij onze voeten.
    Ik wou dat ik mijn kind kon helpen, heb al vanalles geprobeerd.

  15. Bezorgde mama

    Onze zoon van 9,5 maand heeft hier extreem veel last van, denken we. Normaal is hij snel getroost, maar nu lijkt hij ontroostbaar. Soms duurt dit slechts 10 minuten, andere keren zeker een uur. Vastpakken en rondwandelen is oké in die geval? Geen kans op ‘gewoontewording’?

    1. Femke

      Mijn dochtertje heeft dit ook sinds haar 9 maanden en is nu 2. En ze slaapt eignlijk sindsdien bij ons,

  16. Stephanie

    Ons zoontje is nu 14 maand en deze blog beschrijft exact wat hij doet! Elke avond tussen 22u en 23u is hij plots uit het niets, huilend wakker voor maximum 10 minuutjes. Ontroostbaar en kijkt soms precies echt door ons.
    Hij valt van zichzelf terug in slaap na die 10 minuten en is er precies niets gebeurd.
    Kan dit op 14 maand?

    1. Anoek

      Hey Stephanie,
      Er kwamen verschillende vragen van ouders met kindjes rond 18m dat ze dit gedrag ook al waargenomen hadden. We zijn vervolgens nog wat verder op zoek gegaan en er is inderdaad wetenschappelijke literatuur die bevestigt dat het kan voorkomen vanaf 18 maanden maar het bij het grootste deel start vanaf 3 jaar. Hoe het dan zit bij een kindje van 14 maanden kan ik moeilijk uitmaken maar er zijn sowieso altijd ‘leeftijdsranges’, er zijn altijd kindjes die vroeger dan het gemiddelde kind iets doormaken of later.

      1. Maria

        Wij hebben de afgelopen twee dagen op rij net hetzelfde meegemaakt als Stephanie met ons zoontje van bijna 14 maanden. Hij werd telkens tussen 21-22u ontroostbaar, krijsend wakker en leek ons niet te zien/horen. Dit hebben wij nog nooit meegemaakt. Het was dan ook redelijk beangstigend voor ons, vooral omdat wij hem op geen enkele manier konden troosten. Toevallig kwam ik vandaag dit helder artikel tegen en zijn wij gerustgesteld. Bedankt.

Laat een antwoord achter aan Stephanie Reactie annuleren

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.