Taalontwikkeling van baby tot kleuter

Je hoort ze het al zeggen: “Pa-Pa”! “Jaaaaa, goed zo!” We kennen het allemaal. Het eerste woordje van onze kleine kapoenen, waar we heel enthousiast over zijn. Ook ik was enorm enthousiast op het moment dat mijn dochter “papa” zei.

Maar hoe zit die taalontwikkeling nu eigenlijk in elkaar? Hoe kan een baby, zonder enige voorkennis van klanken en woorden, uitgroeien tot een kleuter met een uitgebreide woordenschat? En hoe kan je er als ouder voor zorgen dat hun spraak- en taalontwikkeling zo goed mogelijk verloopt?

Ik ben Jolien Willems, sinds 30 januari 2020 mama van een lieve dochter, sinds 2015 afgestudeerd als logopediste en werkzaam in een groepspraktijk te Kessel-Lo. In deze blog neem ik jullie mee in de wondere wereld van de spraak- en taalontwikkeling.

0 – 1 jaar

Vanaf de geboorte is jouw kind al bezig met zijn/haar spraakontwikkeling. Tot ongeveer 1 maand zullen dit louter reflexmatige geluiden zijn. Denk maar aan de eerste keer dat jouw zoon/dochter niest. Maar ook boertjes laten, huilen, … zijn de eerste geluiden die een baby zal maken.

Na de eerste maand zien we dat baby’s andere geluiden gaan maken. Dit zijn klanken die lijken op de /a/ en zullen het vaakst voorkomen wanneer jouw baby  zich gelukkig voelt. Bijvoorbeeld nadat zijn/haar pamper gewisseld werd of net na een voeding.

Pas rond de leeftijd van 4 maanden is er al meer vocaal spel. Jouw baby begint te lachen, kirren, sommigen zullen ook roepen,… de schattigheidsfactor kent hiermee een enorme stijging, want wie smelt er nu niet weg bij het eerste lachje met wat geluid bij?

Na het eerste vocaal spel volgt al snel het herhalend gebrabbel. Een baby zal vanaf 6 maanden in staat zijn om bepaalde woorddelen te herhalen. Een voorbeeld is ‘babababa’ of ‘papapa’. Vele ouders gaan hier ook op reageren en dan krijg je een soort ‘rollenspel’ tussen ouder en kind. Baby’s vinden dit leuk en gaan steeds meer en meer reageren.

Vanaf 9 maanden lijkt het alsof jouw zoon/dochter hele zinnen gaat uiten. Deze zijn nog zo goed als onverstaanbaar maar zo oefenen zij de verschillende klanken. Ze gaan al duidelijker afwisselen tussen klinkers en medeklinkers en lijken echt te b(r)abbelen met jou. Ga hier zeker op in want dat werkt heel motiverend voor jouw kindje.

Peuter / kleuter

Vanaf de leeftijd van 1,5 jaar tot ongeveer 4 jaar maakt jouw kind enorme sprongen in zijn/haar spraakontwikkeling. Vanaf deze leeftijd zullen ze zo goed als alle moedertaalklanken verwerven en zullen ze die klanken ook leren gebruiken bij de vorming van betekenisvolle woorden. En deze twee ontwikkelingen gaan hand in hand.

We zien vaak dat kinderen eerst bijvoorbeeld de /p/ en de /a/ gebruiken. Vanuit deze 2 klanken vertrekt jouw kind en zal zo zijn verschillende moedertaalklanken verder verwerven. Dat doet elk kind op zijn tempo. Niet elk kind gaat na de /p/, de /m/ vormen. Na de /a/ zien we dat veel kinderen de /i/ vormen maar ook daar volgt elk kind zijn weg. Kinderen gaan deze klanken ook niet los van elkaar verwerven maar in woorden. Aangezien hun arsenaal aan klanken in het begin zeer beperkt is, lijken die ‘woorden’ ook altijd hetzelfde. In logopedische termen spreken we hier van ‘fonologische vereenvoudigingsprocessen’. Deze fase doorloopt elk kind voor de verwerving van woorden.

De 3 belangrijkste processen voor de taalontwikkeling zijn het makkelijkst uit te leggen aan de hand van concrete voorbeelden.

Er zijn ongetwijfeld kinderen die een ‘olifant’ een ‘ofant’ gaan noemen. De structuur van het woord gaat veranderen. Perfect normaal. Moedig ook hier jouw zoon/dochter in aan. “Goed zo, een olifant!”

Een ander voorbeeld is wanneer jouw kind ‘toep’ zal zeggen tegen ‘soep’. De /s/ is een moeilijke klank en wordt vaak als één van de laatste klanken verworven, samen met de /r/. Jouw peuter/kleuter gaat dus een andere, gekende klank gebruiken om zich duidelijk te maken.

“Mama, poploot!” Waarmee jouw kindje duidelijk een potlood bedoeld. Sommige klanken worden beïnvloed door voorgaande klanken. Het is mogelijk dat jouw kind wel perfect een /t/ kan zeggen maar bij ‘potlood’ de /t/ telkens gaat vervangen door de /p/. Dat komt dan voornamelijk door de voorgaande /p/.

Al deze veranderingen van klanken, niet correct vormen van woorden, … is normaal.

Merk je al vroeger in de spraakontwikkeling dat jouw kindje nog geen enkele klanken vormt, dan is het heel belangrijk om langs te gaan bij de huisarts of NKO-arts. Als kinderen vaak middenoorontstekingen doormaken of vocht achter hun trommelvlies hebben, dan kan hun gehoor sterk verminderd zijn. Deze kinderen horen niet alle klanken even goed en kunnen daardoor een vertraging oplopen in de spraakontwikkeling. Van zodra deze kinderen beter horen maken zij grote sprongen in hun spraak- en taalontwikkeling.

Houd vooral in het achterhoofd dat elk kind ontwikkelt op zijn/haar eigen tempo maar ze hebben hiervoor de hulp van hun omgeving nodig. Dus neem die knuffels, het speelgoed en de voorleesboekjes en ga maar volop babbelen en brabbelen met jouw kind. Niet alleen ideaal voor de ouder-kindrelatie maar ook voor de spraak- en taalontwikkeling. Veel succes!

Wil jij graag ook jouw verhaal vertellen en een blog schrijven? Laat het ons weten via info@snugglesanddreams.com.

Zit je helemaal in de knoop met de slaap-, eet of opvoedgewoontes van je kindje? Dan kunnen de cursussen interessant zijn of een losse consultatie kan hiervoor ook fijn zijn. Je kan ook kiezen voor een coachingstraject met een persoonlijk plan. Zie hieronder voor meer info over onze diensten.