Een verlegen kind kan je als ouder behoorlijk onzeker maken. Je wil zo graag dat je kind zich goed voelt in sociale situaties, maar in plaats daarvan verstopt het zich achter je, zegt het niets of weigert contact te maken. Herkenbaar? Als opvoedingscoach hoor ik het vaak en ook als mama zie ik het bij mijn eigen dochter.
Wanneer een kindje in een nieuwe of spannende situatie terechtkomt, kan het zich even terugtrekken of wat verlegen reageren. Dat is helemaal normaal. Veel kinderen zoeken dan veiligheid bij hun ouders. Ze kruipen dicht tegen je aan, verstoppen zich achter je benen of bekijken alles eerst vanop een afstandje.
Weet dat dit verlegen gedrag geen reden tot zorgen is. Het hoort gewoon bij een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling. In deze blog leg ik uit wat verlegenheid precies is, wanneer het geen probleem vormt en vooral hoe jij je kind op een liefdevolle manier kunt helpen groeien in zelfvertrouwen. Met 10 praktische tips die écht werken, afgestemd op het tempo van jouw kind.
Waarom is mijn kind verlegen?
Verlegenheid is een natuurlijke vorm van sociale terughoudendheid. Het komt voort uit de behoefte om eerst veiligheid in te bouwen en een situatie in te schatten, voordat je je openstelt of handelt. Zeker bij jonge kinderen is dit een beschermingsmechanisme. Tussen anderhalf en vijf jaar ontwikkelen kinderen steeds meer sociale vaardigheden, maar dit gaat met vallen en opstaan. In deze periode ontstaat ook een groeiend bewustzijn van zichzelf in relatie tot anderen, wat verlegen gedrag tijdelijk kan versterken.
Volgens ontwikkelingspsychologen komt verlegen gedrag vaker voor in de volgende situaties:
- Onbekende omgevingen of mensen
- Veranderingen in routine (bijv. start school of crèche)
- Veel prikkels (drukke verjaardagen, winkels, evenementen)
- Situaties waar een sociaal ‘antwoord’ verwacht wordt (bv. hand geven, hallo zeggen)
Wanneer zorgen maken als je kind verlegen is?
Veel ouders maken zich zorgen als hun kind zich regelmatig terugtrekt of weinig initiatief neemt. Maar verlegenheid hoeft helemaal geen probleem te zijn. Sterker nog, het wijst vaak op:
- Een gevoelige, bedachtzame aard
- Een goed observatievermogen
- Zelfbescherming en veiligheidsbesef
Verlegenheid wordt pas problematisch als een kind structureel angstig blijft in sociale situaties en daardoor sociaal geïsoleerd raakt of stress ervaart. Maar in de meeste gevallen is verlegenheid gewoon een normaal temperamentkenmerk dat vanzelf afneemt met tijd, vertrouwen en ervaring.
Twijfel je of er misschien meer aan de hand is dan verlegenheid? Bijvoorbeeld of er sprake zou kunnen zijn van een ontwikkelingskenmerk zoals autisme? In deze blog lees je waarop je als ouder kunt letten en wanneer het zinvol is om extra ondersteuning te zoeken.
omgaan met een verlegen kind
Een verlegen kind voelt zich het veiligst in een omgeving waar het zich begrepen, geliefd en geborgen voelt. Als ouder speel jij daarin een cruciale rol. Wil je op een warme en helpende manier omgaan met verlegen gedrag? Deze tips helpen je kind om stap voor stap meer zelfvertrouwen op te bouwen:
- Benoem en normaliseer wat je ziet.
Zeg bijvoorbeeld: “Je blijft liever nog even bij mama, hé? Dat mag hoor.” Zo voelt je kind zich erkend zonder druk. - Erken gevoelens zonder ze te overdrijven.
Zeg iets als: “Ik zie dat je het een beetje spannend vindt. We kijken eerst samen, goed?” - Gun je verlegen kind voldoende ‘ontdooitijd’.
Sommige kinderen hebben gewoon 10 tot 20 minuten nodig om zich op hun gemak te voelen in een nieuwe situatie. - Bereid je kind goed voor op sociale situaties.
Vertel op voorhand wat er gaat gebeuren, wie erbij zal zijn en wat je kind kan verwachten. Verhalen, foto’s en rollenspellen helpen hierbij. - Laat je kind aansluiten bij een activiteit in plaats van bij mensen.
Zeg bijvoorbeeld: “Zullen we samen iets tekenen?” of “Wil je me helpen een toren bouwen?” Zo verlaag je de sociale drempel. - Geef een taakje als ingang tot contact.
Een simpele opdracht zoals: “Wil jij het kaartje afgeven aan de jarige?” maakt het makkelijker om verbinding te maken. - Zet creatieve werkvormen in.
Laat je kind tekenen hoe het zich voelt of een stripverhaaltje maken over een dappere held die ook verlegen was. - Gebruik boekjes als brug.
Verhalen over andere kinderen die iets spannend vinden, zorgen voor herkenning en veiligheid. - Kies rustige speelmomenten met één of twee kinderen.
Grote groepen kunnen overweldigend zijn voor een verlegen kind. Geef complimenten voor kleine stapjes.
Bijvoorbeeld: “Wat knap dat je even alleen ging kijken bij de blokken!” Zo bouw je positief aan zelfvertrouwen.
Dit vermijd je beter bij een verlegen kind
Als ouder wil je je verlegen kind graag helpen, maar soms reageren we uit bezorgdheid of gewoonte op manieren die minder ondersteunend zijn. Bepaalde reacties kunnen onbedoeld juist extra druk of schaamte veroorzaken. Dit kun je daarom beter vermijden:
- Zet je kind niet onder druk om te praten of te groeten.
Dwingen werkt averechts en vergroot de spanning. - Minimaliseer de gevoelens van je kind niet.
Zeg dus liever geen dingen als: “Stel je niet zo aan” of “Doe gewoon normaal.” Daarmee voelt je kind zich niet serieus genomen. - Vermijd uitleggen aan anderen ten koste van je kind.
Uitspraken zoals: “Sorry hoor, hij is altijd zo verlegen” kunnen je kind het gevoel geven dat er iets mis is met hem of haar. - Gebruik geen beloningen of schuldgevoel om gedrag af te dwingen.
Zinnen als: “Als je niks zegt, wordt oma verdrietig” zetten onnodige druk op je verlegen kind. - Vergelijk je kind niet met anderen.
Ieder kind ontwikkelt zich op zijn eigen tempo. Vergelijkingen kunnen onzekerheid en zelftwijfel versterken.
Door ruimte en begrip te bieden in plaats van druk, help je je kind om vanuit veiligheid te groeien, in zijn eigen tempo.
Vetrouw op het tempo van je kind
Laat je kind zelf kiezen wanneer hij of zij een stap durft zetten. Zeg gerust: “Als jij er klaar voor bent, mag je een keertje gaan kijken.” of “Je hoeft niets te zeggen als je dat nog niet wil. Ik blijf gewoon hier bij jou.”
Kinderen die merken dat ze de controle mogen houden, voelen zich veiliger en ontwikkelen juist sneller zelfvertrouwen. Want veiligheid en autonomie vormen de basis voor groei.
Wat als je verlegen kind zelfs in vertrouwde situaties stil blijft?
Ook dat is normaal. Sommige kinderen houden zich ook in vertrouwde omgevingen liever wat op de achtergrond. Dit betekent niet dat er iets mis is. Misschien is je kind moe, overprikkeld of heeft het gewoon behoefte aan rust. Vaak zie je dat kinderen na verloop van tijd, bijvoorbeeld wanneer er minder kindjes zijn of wanneer ze zich ‘de oudste’ voelen in een groep, vanzelf meer initiatief gaan nemen.
Kinderen zijn net bloemen: elk bloeit op zijn eigen moment.
Wat heeft ook nog invloed op het gedrag van een verlegen kind?
Temperament speelt ook een grote rol. Sommige kinderen zijn van nature uitbundig en sociaal. Andere kinderen zijn gevoeliger, introverter en hebben meer tijd nodig om zich veilig te voelen. Beide temperamenten zijn even waardevol. De kunst is om je kind te leren kennen, te volgen én zachtjes uit te nodigen tot groei, zonder te pushen.
Verlegenheid is geen tekortkoming, maar een natuurlijke reactie. Ieder kind is anders. Sommigen stappen moeiteloos op anderen af, terwijl anderen meer tijd nodig hebben om zich veilig en zelfverzekerd te voelen. Geef je kind de ruimte om zichzelf te zijn, erken zijn of haar gevoelens, en bied steun op een manier die past bij jullie situatie.
Wil je je kind graag ondersteunen, maar weet je niet goed waar te beginnen? Als opvoedingscoach help ik je graag in een persoonlijk 1-op-1 consult. Samen kijken we naar wat jouw kind nodig heeft en hoe jij als ouder daarin een positieve rol kunt spelen. Benieuwd wat ik voor jou kan betekenen? Ontdek hier welke 3 vormen van individuele begeleiding ik aanbied
Liefs,
Eefke
Opvoedingscoach
PS: wil jij als eerste op de hoogte zijn van nieuwe blogs, handige tips en leuke nieuwtjes? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief of volg ons op Instagram via Snuggles en Opvoeding en mis niets!
Dit bericht heeft 2 reacties
Hi,
Het is inderdaad niet altijd even gemakkelijk om hiermee om te gaan.
Vroeger werden zulke uitspraken wel vaker gedaan en degene die deze uitspraken nu doen, hebben deze vast zelf ook ooit gekregen.😉
Je kan inderdaad gewoon een beetje ‘vertalen’ voor je kind.
“Er zijn veel mensen hier, dat is even rondkijken en wennen”.
“Hij zit graag nog even bij mij, zodat hij kan kijken wie er allemaal is”.
“Het is wat druk hier, wij kijken samen eventjes rustig toe”.
Probeer dus te vertalen en er verder niet teveel in te gaan.
Wat betreft het kusje, hierover schreef ik een post op Instagram. Misschien kan deze helpen.
Deze heet: ‘Je kind mag neen zeggen’.
SUCCES ☺️
Liefs,
Eefke
Bedankt voor deze blog!
Ik vraag me nog af hoe je best reageert naar anderen toe die je kind wel benaderen op een manier die niet wenselijk is.
Dit weekend nog zei de tante van ons zoontje (terwijl hij bij mij op schoot zat) ‘Ben jij zo een verlegen scheet?’, meer dan 1x. Ik pakte mijn zoontje zelf steviger vast en zei ‘Ja, hij is verlegen. Dat mag he.’
Maar ik erger me er dus blauw aan, ook aan het niet respecteren van zijn grens: ‘Ik krijg toch een kus, zeker.’ En dan geven ze hem 1 nog voor ik kon reageren..