Hoofdbonken bij kinderen

Dat hoofdbonken niet enkel gedaan wordt door hardrockers voor een festivalpodium, kunnen vele ouders bevestigen. De repetitieve ritmische bewegingen die vele kindjes maken, niet alleen met het hoofd, maar ook met andere lichaamsdelen, zien er soms spectaculair uit. Toch hoef je je hierover geen zorgen te maken. Meestal is het perfect normaal en gaat het ook over na verloop van tijd. Het komt zelfs vrij vaak voor bij zuigelingen; naar schatting 59% van de 9 maanden oude baby’s gaan hoofdbonken, hun hele lichaam bewegen (of body rocking), het hoofd heen en weer bewegen (of head rolling) of soortgelijke bewegingen maken.

De incidentie van hoofdbonken neemt af naarmate kinderen ouder worden. Tegen 18 maanden heeft nog 33% van de kinderen ritmische bewegingen. Op de leeftijd van vijf jaar komt het nog bij slechts 5% van de kinderen voor. Slechts in een beperkt aantal gevallen (tussen de 0,34 en 2,87%), wanneer het kind hierdoor een slaaptekort of zelfs verwondingen dreigt op te lopen, spreken we over Sleep Related Rhythmic Movement Disorder (slaapgerelateerde bewegingsstoornis) en moet het probleem worden aangepakt.

Wat is hoofdbonken?

Hoofdbonken is een herhaalde beweging die voorkomt rond bedtijd of tijdens de slaap. Het kan er verschillend uitzien, afhankelijk van de houding van het kind.

Wanneer het kind met het gezicht naar beneden in bed ligt, tilt het het hoofd en soms een deel van het bovenlichaam op en slaat het dan terug in de matras. Als het kind zit, slaat het met het hoofd tegen de wieg, de muur of een ander voorwerp in de buurt.

Hoelang duurt het?

Het slaan met het hoofd gaat door in een constant ritme, elke één tot twee seconden. Het kan lang aanhouden, maar meestal duurt het 15 minuten of minder. In veel gevallen gaat het gepaard met vocalisaties, zoals een gestaag zoemend geluid. Als een kind wordt aangesproken, kan het gedrag tijdelijk stoppen, maar meestal herbegint het snel.

Het meeste hoofdbonken gebeurt in de aanloop naar de slaap, maar het kan ook gebeuren terwijl ze slapen. Ook tijdens dutjes overdag kan het voorvallen.

Waarom doet mijn kindje dit?

Er wordt aangenomen dat baby’s en kinderen zich er niet bewust van zijn. Als kinderen die oud genoeg zijn om te praten de volgende ochtend worden ondervraagd, herinneren zij zich meestal niets.

Waarom kinderen dit doen, is niet helemaal duidelijk, al zijn er wel een aantal theorieën over. Het zou bijvoorbeeld een middel kunnen zijn om zichzelf te kalmeren. Ook al lijkt de beweging allesbehalve ontspannend voor ouders, het ritmische karakter kan helpen bij het in slaap vallen.

Een tweede theorie wijst in de richting van zelfstimulatie. Het slaan met het hoofd en aanverwante handelingen kunnen een manier zijn om het vestibulaire systeem in het binnenoor te stimuleren. Dit speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen en helpt bij het begrijpen van bewegingen en het verkrijgen van omgevingsbewustzijn.

Ten slotte kan het ook een reactie op angst zijn. Hoewel het bewijs voor deze opvatting beperkter is, geloven sommige onderzoekers dat ritmische bewegingen een manier zijn waarop zeer jonge kinderen met angst omgaan.

Verder onderzoek is nodig om te bepalen of een van deze hypotheses onomstotelijk verklaart waarom hoofdbonken bij zuigelingen en jonge kinderen voorkomt.

Moet ik me zorgen maken? Wat kan ik als ouder doen?

Neen, je hoeft je geen zorgen te maken! Het vormt slechts een probleem bij een heel klein percentage van de kindjes en er zijn bijna nooit ernstige gevolgen of kwetsuren die optreden. Maar voorkomen blijft uiteraard beter dan genezen, dus kunnen deze tips eventueel helpen.

• Zorg voor een veilige slaapomgeving.
• Kijk naar een leeftijdsgebonden routine voor je kleintje. Is je kindje in bed nog heel lang wakker? Dit kan de kans op hoofdbonken vergroten. De routinegids kan je al op weg helpen.
• Negeer het. Het is gemakkelijker gezegd dan gedaan natuurlijk, maar als jij er heel intens op gaat reageren en je kindje bijvoorbeeld bij je in bed gaat nemen, kan je kindje dit gaan doen om jouw aandacht te hebben.
• Schuif het bedje weg van muren als het gebonk vervelend is voor huis- en kamergenoten.
• Gebruik witte ruis om je kindje te kalmeren (lees ook de blog hierover).
• Gebruik een babymonitor om je baby in het oog te houden.
• Laat je baby tijdelijk in een reisbedje slapen zodat hij zichzelf geen pijn kan doen met het bonken.